|
POLSKIE SIŁY POWIETRZNE W WIELKIEJ BRYTANII autor: Wojtek Matusiak
Lotnictwo specjalnego przeznaczenia Z Wielkiej Brytanii Polacy już od końca 1939 r. planowali łączność lotniczą z okupowanym krajem. Aby miała szanse powodzenia, loty musiały być wykonywane nocą, pojedynczo, a ich cele musiała okrywać ścisła tajemnica. Po upadku Francji sprawa mocno się skomplikowała – lot z Anglii do Polski i z powrotem trwał około 12 godzin, więc był realny tylko przez zimową połowę roku. Pierwszego zrzutu do Polski dokonała nocą w lutym 1941 r. brytyjska załoga z 419 Eskadry RAF. W drugiej połowie 1941 r. skierowano pierwszych polskich lotników do 138 Dywizjonu RAF, który wykonywał loty ze zrzutami w krajach okupowanych. Pierwszy lot polskiej załogi do Polski miał miejsce w listopadzie 1941 r. Polskie załogi często wysyłano też ze zrzutami do innych krajów, w miarę potrzeb 138 Dywizjonu. Wiosną 1943 r. polską sekcję Dywizjonu 138 wyodrębniono jako jego autonomiczną Eskadrę C. Wzmocniono ją częścią personelu naziemnego rozwiązanego wtedy Dywizjonu 301 i była uważana za jego kontynuację (nazwą „Eskadra 301” posługiwano się nawet w niektórych dokumentach). Z Włoch W 1943 r. stało się możliwe przeniesienie jednostki na obszar śródziemnomorski – trasa stąd do Polski była krótsza i omijała silnie broniony obszar Niemiec. Pod koniec 1943 r. polską eskadrę usamodzielniono jako 1586 Eskadrę Specjalnego Przeznaczenia. Najpierw krótko bazowała w Tunezji, a od grudnia 1943 r. we Włoszech, na lotnisku koło Brindisi. Od jesieni 1943 r. do końca lipca 1944 r. polska eskadra wykonała 210 lotów z zaopatrzeniem dla AK w Polsce. W 1944 r. jednym z podstawowych zadań Eskadry (oprócz lotów ze zrzutami dla AK) stało się zaopatrywanie komunistycznej partyzantki na Bałkanach. W lipcu 1944 r. szereg załóg 1586 Eskadry ukończyło tury bojowe i 1 sierpnia miała ona mniej załóg niż samolotów! Dlatego z punktu widzenia pomocy zrzutowej, Powstanie Warszawskiej wybuchło w bardzo złym momencie. Według szacunków wojskowych, zrzuty mogłyby wpłynąć na przebieg Powstania, gdyby liczyły kilka- naście ton zaopatrzenia na dobę. Oznaczało to konie-czność wysłania do Warszawy co noc przynajmniej 20 samolotów. Kilkakrotnie podczas Powstania dowództwo brytyjskie uznawało, że loty takie – łatwo przewidywalne dla Niemców – są zbyt ryzykowne i nakazywało ich zawieszenie, ale po protestach Polaków zakaz odwoływano. W ciągu całego Powstania eskadrze udało się przeprowadzić ogółem ok. 30 lotów do Warszawy i ok. 50 lotów w okolice Warszawy. Straty wyniosły 16 polskich załóg i 18 samolotów. Służby pomocnicze Eskadra balonów zaporowych Polska Eskadra Balonowa osiągnęła gotowość bojową w grudniu 1940 r. i obsadzała dziesięć posterunków balonów zaporowych wokół Glasgow. Od lipca 1942 r. eskadra osłaniała północny brzeg zatoki Firth of Forth w rejonie mostu kolejowego oraz bazę Royal Navy w Rosyth. Eskadra obsługiwała wtedy także balony obserwacyjne na uwięzi przystosowane do szkolenia żołnierzy polskiej 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Pod koniec czerwca 1944 r. eskadrę przeniesiono do obrony Londynu przed atakami bomb latających V1. Jesienią 1944 r. przeformowano ją w Polski Oddział Balonowy, który w grudniu 1944 r. skierowano do Cardington w hrabstwie Shropshire, gdzie przebywał do rozwiązania w połowie 1946 r. Lotnicy dostawczy („ferry”) Przez całą wojnę jednym z najistotniejszych zadań tyłowych lotnictwa był przerzut samolotów między fabrykami i zakładami remontowymi a jednostkami frontowymi. Na Wyspach Brytyjskich dostawą samolotów zajmowała się paramilitarna organiza- |
 |
cja ATA, złożona z pilotów nie podlegających służbie wojskowej. Poza Wyspami Brytyjskimi zadania „ferry” pozostały w rękach wojska. Pod koniec 1940 r. Brytyjczycy, odcięci od linii zaopatrzenia przez Morze Śródziemne, zmuszeni byli utworzyć kanał przerzutu samolotów z Afryki Zachodniej do Egiptu. Jesienią 1940 r. utworzono w tym celu Polski Oddział Transportowy pod dowództwem płk. Mateusza Iżyckiego w składzie 50 pilotów. Pod koniec 1943 r. most powietrzny przez Afrykę stracił na znaczeniu, z powodu przetarcia szlaków morskich na Morzu Śródziemnym, a doświadczeni lotnicy prowadzili odtąd loty z |
|
Sudanu i Egiptu na Daleki Wschód. Wprowadzenie przez USA w marcu 1941 r. ustawy „Lend-Lease” zwielokrotniło liczbę samolotów przerzucanych przez Atlantyk. W październiku 1941 r. udało się do Kanady sześciu najbardziej doświadczonych pilotów PLL „Lot”, którzy podjęli pionierskie zadania transatlantyckiego przerzutu samolotów w składzie 45 Grupy Transportowej RAF. W latach 1943-1945 polski personel liczył tam średnio 60 ludzi. Pomocnicza Lotnicza Służba Kobiet PLSK powstała w grudniu 1942 r. Wobec braków kadrowych w PSP lotniczki pełniły wiele funkcji wcześniej zarezerwowanych dla mężczyzn – kierowców, mechaników, zbrojmistrzów itp.
|
|
Grupa Historyczna Lotnictwa Polskiego © 2009 Wszelkie prawa zastrzeżone. |